Tất cả các amiăng đều có hại?

Theo đại diện Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), tất cả các dạng amiăng, bao gồm cả amiăng trắng đều là chất gây ung thư cho người và không có ngưỡng phơi nhiễm an toàn nào được xác định cho các hiệu ứng gây ung thư của amiăng trắng.

Tiếp xúc của người lao động và người sử dụng với các sản phẩm có chứa amiăng là vô cùng khó kiểm soát. Tại một số nước phát triển, việc sử dụng amiang đã bị loại bỏ.

Việt Nam vẫn là 1 trong 149 nước sử dụng amiang trắng thế giới, đồng thời là 1 trong 7 nước đang phản đối lại việc đưa vào Phụ lục III của Công ước Rotterdam (về thu tục thỏa thuận được thông báo trước đối với các hóa chất dộc hại và thuốc bảo vệ thực vật trong thương mại quốc tế).

Theo công ước này, các quốc gia ký kết có thể quyết định cho phép hay cấm nhập khẩu các hóa chất được liệt kê trong công ước, các nước xuất khẩu có nghĩa vụ bảo đảm rằng các nhà sản xuất thực hiện các quy định theo thẩm quyền.

Tiến sỹ Nasir Hasan (Đại điện WHO) cho rằng: Việt Nam nên theo khuyến nghị của WHO dừng sử dụng amiăng bởi những ảnh hưởng của amiăng tới sức khỏe con người. Việt Nam cần xây dựng cơ chế khuyến khích sử dụng vật liệu thay thế, siết chặt quản lý amiăng, tránh những hệ quả xấu.

Ngành công nghiệp miăng trắng là công nghiệp sạch?

Không đồng tình với quan điểm trên, TS Jonh Anthony Hoskins (nhà nghiên cứu khoa học người Anh), cho rằng: Theo nghiên cứu ở Anh, có hai nhóm amiăng gồm amiăng amphibole (nâu và xanh) và amiăng chrysotile (trắng).

Hai nhóm này khác nhau về hóa học, khoáng vật học và tinh thể học vì vậy mức độ gây ảnh hướng đển sức khỏe con người khác nhau. Amiăng trắng chỉ có khả năng gây bệnh bằng 1/200 so với amiăng màu.

Trong quá khứ, ở giai đoạn đầu sản xuất công nghiệp, ngành công nghiệp amiăng coi nhẹ hệ quả của bụi amiăng và sự ảnh hưởng của nó đến sức khỏe con người.

Gần như không có nỗ lực nào được thực hiện nhằm ngằn ngừa hàm lượng bụi và cải thiện điều kiện lao động trong nhà máy để giúp công nhân tránh hít phải sợi amiăng trong không khí.

Song ngày nay, tấm lợp amiăng trắng xi măng và các sản phẩm khác chứa amiăng trắng đang được sản xuất với quy trình có kiểm định. Nồng độ sợi trong các nhà máy đang được kiểm soát bởi các điều luật và các quy trình làm việc nghiêm khắc. Nồng độ phơi nhiễm thấp của amiăng trắng trong ngành công nghiệp không gây ra những rủi ro nghiêm trọng nào về bệnh tật.

Ông Anthony Hoskins nhấn mạnh: Ngày nay, amiăng trắng là một trong những ngành công nghiệp sạch. Trong hơn 30 năm, mức độ phát tán sợi trong không khí đã giảm thiểu trong các mỏ cũng như tại các nhà máy sản xuất nguyên liệu và thành phẩm thương mại từ amiăng trắng.

Ngành công nghiệp amiăng trắng hiện nay tuân thủ chính xác các quy chuẩn chất lượng sản phẩm và luôn bảo đảm rằng sản phẩm được sử dụng đúng cách ở mọi giai đoạn sản xuất, sử dụng và tiêu hủy. Sự phơi nhiễm của người lao động là vấn đề của quá khứ.

“Sự thật là ngày nay, các sản phẩm amiăng có khả năng được sản xuất và sử dụng một cách an toàn. Nó là một nguồn lợi về mặt kinh tế và môi trường đối với con người”, ông Jonh Anthony Hoskins nói.

Tuy nhiên, theo ông Jonh Anthony Hoskins, khi thảo luận về các nghiên cứu dịch tễ học liên quan đến amiăng trắng, vẫn có trường hợp tất cả các amiăng được xem xét đồng thời nhưng lại quy toàn bộ trách nhiệm cho amiăng trắng. Có những trường hợp cách sử dụng amiăng trong quá khứ được lấy làm căn cứ để xem xét khung thể chế hiện hành.

Khuyến nghị nào cho Việt Nam?

Đề cập đến ngưỡng gây bệnh của amiăng trắng, ông Jonh Anthony Hoskins cho biết: Những nghiên cứu cơ học và dịch tễ học chỉ ra rằng amiăng có ngưỡng tiếp xúc. Ở nồng độ thấp hơn ngưỡng tiếp xúc đó thì amiăng trắng sẽ không gây ra ung thư trung biểu mô hoặc ung thư phổi.

Khi xem xét số liệu về người lao động tiếp xúc với amiăng trắng, đến nay vẫn chưa tìm thấy dấu hiệu bất thường nào về bệnh u trung biểu mô (bệnh ung thư điển hình do amiăng) và không có dấu hiệu về khả năng mắc bệnh trong tương lai…

Đề cập đến việc sử dụng amiăng trắng ở Quebec (Canada) và những vấn đề liên quan đến sức khỏe, đến môi trường, TS Dmitry Selyanin (chuyên gia Hiệp hội các Công đoàn Amiăng thế giới) cho biết nước này sản xuất amiăng trắng lớn thứ 2, sau Nga.

Chính quyền liên bang Canada đã đề ra chính sách an toàn trong sử dụng amiăng trắng. Ở Canada, amiăng trắng được kiểm soát theo quy trình 8 bước, tất cả đều phải tuân thủ theo quy trình. Các công nhân và mọi người đều thấy an toàn trong quá trình sử dụng amiăng trắng.

Ông Dmitry Selyanin nhấn mạnh: Đúng như đại diện WHO, chúng ta không có quyền mắc lỗi, chính vì vậy cần có thêm nghiên cứu, thông tin về amiăng trắng.

Bởi ngay như EU cấm amiăng hoàn toàn nhưng Áo lại là nước sản xuất xi măng tốt nhất trên thế giới. Những người nhà nghiên cứu của Áo cho biết chưa có trường hợp bị ung thư biểu mô nào, amiăng trắng không có ảnh hưởng gì hết.

Với Bộ Xây dựng, ông Dmitry Selyanin khuyến nghị: Trong quy hoạch sử dụng vật liệu xây dựng đến năm 2020 không nên cấm sử dụng amiăng trắng.

“Việc sử dụng amiăng màu trong quá khứ đem lại nhiều rủi ro nhưng amiăng trắng thì không liên quan. Amiăng trắng thậm chí bảo vệ con người khi khi thiên tai, hỏa hoạn… Hiện nay, chưa có sợi ưu việt nào thay thế được amiăng trắng”.

Hiện có 149 quốc gia trên thế giới cấm sử dụng amiăng nâu, xanh, chỉ cho sử dụng amiăng trắng và các sản phẩm có chứa amiăng trắng. Trong số này có các nước G8 như Mỹ, Nga, Canada…

Amiăng trắng được sử dụng để sản xuất tấm lợp amiăng xi măng, tấm phẳng amiăng xi măng, gạch lát sàn nhựa vinyl – amiăng, ống dẫn amiăng xi măng, vật liệu ma sát như phanh các loại, vải amiăng chống cháy.